Projekty realizowane w ramach projektu POIS.05.03.00-00-285/10 „Projekty planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 zlokalizowanych na terenie województw kujawsko-pomorskiego i mazowieckiego"
W pierwszym kwartale 2011 roku Katedra Kształtowania i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Technologiczno - Przyrodniczego im. J. i J. Śniadeckich w Bydgoszczy przystąpiła do ogłoszonego przez Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych w Warszawie konkursu 7/2009 w sprawie opracowania Planów ochrony dla obszarów Natura 2000 oraz innych obszarów chronionych (w ramach działania 5.3 priorytetu V Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko).
Celem zgłoszonego przez ww. uniwersytet przedsięwzięcia: Projekty planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na terenie województw kujawsko-pomorskiego i mazowieckiego było opracowanie (we współpracy z właściwymi regionalnymi dyrekcjami ochrony środowiska) projektów dokumentacji do planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 nieujętych w realizowanym w latach 2009-2014 przez Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska projekcie POIS.05.03.00-00-186/09 pn. „Opracowanie planów zadań ochronnych dla obszarów Natura 2000 na obszarze Polski".
Projektem objęto 41 obszarów Natura 2000, w tym:
- 14 obszarów zlokalizowanych na terenie województwa kujawsko-pomorskiego,
- 27 obszarów zlokalizowanych na terenie województwa mazowieckiego (w tym 2 obszary położone częściowo na terenie województwa mazowieckiego, częściowo na terenie województw łódzkiego (Grabinka PLH 140044) i lubelskiego (Podebłocie PLH 140033).
Całkowity koszt realizacji projektu wynosił 3 404 480,00 zł. Beneficjentowi udzielono zapewnienie dofinansowania projektu ze środków Unii Europejskiej na kwotę 2 893 808,37 zł.
Głównym celem projektu był rozwój systemu zarządzania Europejską Siecią Ekologiczną Natura 2000 w Polsce poprzez opracowanie dokumentacji planów zadań ochronnych. Zgodnie z art. 6 ust. 1 Dyrektywy Siedliskowej, państwa członkowskie ustalają konieczne środki ochronne, w tym odpowiednie plany zagospodarowania dla obszarów Natura 2000. Realizacja przedmiotowego projektu od strony prawnej była niczym innym, jak wywiązaniem się Polski ze zobowiązań wynikających z dyrektyw unijnych. Brak stosownych działań w celu uniknięcia na specjalnych obszarach ochrony pogorszenia stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków traktowane jest jako naruszenie obowiązującego prawodawstwa unijnego.
Projekty dokumentacji planów zadań ochronnych (PZO), które zostały opracowane w ramach projektu, stanowią podstawę do sformułowania ostatecznych dokumentów planistycznych ustanawianych w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Dzięki nim i dalej PZO, możliwe będzie prowadzenie właściwych działań ochronnych na obszarach Natura 2000 oraz:
• zidentyfikowanie istniejących i potencjalnych zagrożeń mających wpływ na stan zachowania przedmiotów ochrony;
• określenie działań koniecznych do podjęcia w celu utrzymania bądź odtworzenia właściwego stanu ochrony chronionych siedlisk i gatunków ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za realizację tych działań;
• podsumowanie dostępnej wiedzy o obszarze i jego przedmiotach ochrony;
• ustalenie systemu monitoringu, zarówno skutków realizacji działań ochronnych, jak i stanu zachowania siedlisk przyrodniczych i gatunków będących przedmiotami ochrony;
• podniesienie jakości stosowania procedur w ramach prowadzonych ocen oddziaływania na środowisko, związanych z oddziaływaniem planowanych przedsięwzięć na obszary Natura 2000;
• wskazanie zmian koniecznych do wprowadzenia w dokumentach planistycznych (m.in. studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, etc.), w celu eliminacji lub ograniczenia zagrożeń dla utrzymania bądź odtworzenia właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt będących przedmiotami ochrony;
• ułatwienie wdrażania programów rolnośrodowiskowych oraz uregulowanie zagadnień związanych z zalesieniami na obszarach Natura 2000, jak również kontrolowanie stosowania tzw. zasady wzajemnej zgodności (cross-compliance), oznaczającej powiązanie wysokości uzyskiwanych przez rolników płatności bezpośrednich ze spełnianiem przez nich określonych wymogów, dotyczących utrzymania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w Dobrej Kulturze Rolnej.
Współdziałanie oraz upublicznienie procesu realizacji projektu (spotkania warsztatowe ZLW, przeprowadzenie procedury udziału społeczeństwa), przyczyniło się do zrozumienia jego celu i istoty ochrony przyrody. Realizacja zadań ochronnych oraz monitoring stanu zachowania przedmiotów ochrony, zharmonizowanych z zasadą zrównoważonego rozwoju regionu, ma szansę stać się sprawnym, akceptowanym przez różne środowiska narzędziem ochrony przyrody w ramach Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000.